JUBILEUSZ PROFESORA BOGUSŁAWA ŚLIWERSKIEGO

22 października 2024 roku w Pałacu Alfreda Biedermanna w Łodzi odbyła się wyjątkowa uroczystość z okazji 70. rocznicy urodzin oraz 25-lecia profesury Profesora Bogusława Śliwerskiego, dr h. c. multi. Było to doniosłe wydarzenie, które podkreśliło Jego znaczący wkład w rozwój nauk pedagogicznych oraz Jego wpływ na środowisko akademickie zarówno w Polsce, jak i poza jej granicami.

Uroczystość rozpoczęła się od powitalnych słów Dziekan Wydziału Nauk o Wychowaniu Uniwersytetu Łódzkiego dr hab. Aliny Wróbel prof. UŁ, oraz Jego Magnificencji Rektora Uniwersytetu Łódzkiego prof. dr hab. Rafała Matery. W przemówieniach, które wygłosili przedstawiciele środowiska akademickiego podkreślano nie tylko dorobek naukowy profesora Śliwerskiego, ale także jego zaangażowanie w edukację, kształcenie przyszłych pokoleń nauczycieli i pedagogów, a także w rozwój teorii pedagogicznych.

Wśród gości znaleźli się wybitni przedstawiciele środowisk akademickich z Polski i Czech. Ich obecność oraz wystąpienia były świadectwem międzynarodowego zasięgu pracy profesora Śliwerskiego. Goście dzielili się refleksjami na temat jego wkładu w rozwój pedagogiki, przypominając ważne momenty z jego kariery naukowej.

Jednym z bardziej osobistych i wzruszających momentów były wspomnienia współpracowników i przyjaciół Profesora, którzy dzielili się anegdotami i refleksjami na temat jego wyjątkowej osobowości.

Aby naświetlić wyjątkowość tego jubileuszu warto przywołać słowa Tadeusza Kotarbińskiego, pierwszego Rektora Uniwersytetu Łódzkiego, który w tekście pt. „Kilka słów o walorach nauki” napisał: „Odróżnijmy znaczenia przymiotników „cenny”, „doniosły” i „ważny”. Nazwijmy cennym, czyli wartościowym lub posiadającym wartość to wszystko, co czyni zadość jakiejś potrzebie lub też sprawia jakąś satysfakcję. Doniosłym nazwijmy to, i tylko to, co wywołuje znaczne zmiany w dziedzinie rzeczy cennych lub też znacznym zmianom w tej dziedzinie zapobiega”.

Niewątpliwie dorobek naukowo-badawczy i osiągnięcia, profesora Bogusława Śliwerskiego, są cenne, ważne i doniosłe. Mają one fundamentalne znaczenie dla uprawiania działalności akademickiej, dla budowania, czy też rekonstruowania etosu nauczyciela akademickiego, dla nadawania znaczenia działalności badawczej, dydaktycznej czy też organizacyjnej. Opis dorobku Bogusława Śliwerskiego jest zadaniem wyjątkowym, na miarę skali i znaczenia powyższych osiągnięć dla współczesnej myśli pedagogicznej oraz działalności akademickiej realizowanej na wydziałach, czy też w instytutach pedagogicznych, nie tylko w Polsce. To zadanie niemożliwe do wykonania, w krótkim tekście. Nie sposób wymienić tytułów setek publikacji, czy cykli publikacyjnych, tytułów wystąpień konferencyjnych, a było ich ponad 460, nazw wszystkich projektów, czy też nazw wszystkich komisji i komitetów naukowych, w których działał Pan Profesor lub wymienić wszystkich otrzymanych nagród, medali i wyróżnień.

Należy podkreślić, że działalność akademicka realizowana przez dostojnego Jubilata powinna być analizowana i interpretowana w kontekście:

szeroko rozumianej współczesnej myśli pedagogicznej, a w niej łódzkiej szkoły pedagogiki, zwłaszcza filozoficznych podstaw wychowania;
kultury akademickiej i przemian, jakim ona podlega;
funkcji uniwersytetu jako podstawowej instytucji akademickiej;
osoby i funkcji profesora jako kategorii stanowiących zarówno symbol, jak i kwintesencję uprawiania działalności akademickiej.

Miejsce i znaczenie dorobku profesora Bogusława Śliwerskiego we współczesnej myśli pedagogicznej jest wyjątkowe, stanowi świadectwo pasji działania, która towarzyszy dostojnemu Jubilatowi, przynosząc imponujące efekty. W tym miejscu przywołane zostaną tylko te osiągnięcia, które są wyrazem szczególnego uznania dla efektów jego działalności naukowo-badawczej oraz dla znaczenia, jakie ma realizowana przez profesora Bogusława Śliwerskiego działalność akademicka, dla:

współczesnego statusu i tożsamości pedagogiki jako dyscypliny naukowej,

a także

dla środowiska pedagogów, pedagogów rozumianych zarówno jako nauczyciele akademiccy, ale także dla pedagogów praktyków, dla których „wyspy oporu edukacyjnego” czy też alternatywy edukacyjne, wyznaczały horyzont i kierunek przemian, które powinny zachodzić w rzeczywistości edukacyjnej, nie tylko naszego kraju.

W tym kontekście wśród najważniejszych aktywności i osiągnięć dostojnego Jubilata wymienić należy to, iż Profesor Bogusław Śliwerski uhonorowany został tytułem doktora honoris causa:

Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie (2014);
Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy (2016);
Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w Lublinie (2017);
Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie (2020);
Narodowej Akademii Nauk Pedagogicznych w Ukrainie (2019).

Dostojny Jubilat jest członkiem Międzynarodowej Rady Uniwersytetu Tomasza Baty w Zlinie, w Czechach oraz członkiem Międzynarodowej Rady Wydziału Pedagogicznego Uniwersytetu Południowoczeskiego w Czeskich Budziejowicach. Jest profesorem honorowym Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie oraz Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.

Profesor Bogusław Śliwerski był przewodniczącym Komitetu Nauk Pedagogicznych Polskiej Akademii Nauk w latach 2011-2019. W latach 2003-2020, był także członkiem Sekcji Nauk Humanistycznych i Społecznych Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów, był równocześnie przewodniczącym tej sekcji w latach 2013–2016. Obecnie czcigodny Jubilat jest także członkiem Rady Doskonałości Naukowej kolejnej kadencji oraz ekspertem Narodowego Centrum Badań i Rozwoju.

Dokonania pana Profesora w zakresie kształcenia kadr naukowych także są imponujące, Profesor Bogusław Śliwerski był promotorem 22 doktoratów w dyscyplinie pedagogika, w tym 4 w ramach czeskich studiów doktoranckich, realizowanych w DSW we Wrocławiu, był także recenzentem Komitetu Badań Naukowych, Narodowego Centrum Nauki, Czeskiej i Słowackiej Agencji Badań Naukowych, w latach 2007-2024 recenzentem wniosków profesorskich i habilitacyjnych m.in. na Uniwersytecie Karola w Pradze, a w latach 2007-2008 wykładowcą szkoły doktorskiej na Uniwersytecie w Trnawie oraz na Uniwersytecie Preszowskim na Słowacji.

W ramach międzynarodowej współpracy, w latach 1993-2019 profesor Bogusław Śliwerski gościnnie prowadził wykłady poza granicami Polski, m.in. na Uniwersytecie Karola w Pradze, na Uniwersytecie Ostrawskim, Uniwersytecie w Pardubicach w Czechach, Uniwersytecie Preszowskim na Słowacji, Uniwersytecie im. Jana Amosa Komeńskiego w Bratysławie, Uniwersytecie w Trnawie, Katolickim Uniwersytecie w Rużomberku na Słowacji, w Uniwersytecie im. Liebiga w Giessen, Uniwersytecie w Münster, w Ewangelickiej Wyższej Szkole we Freiburgu i w Bonn oraz Uniwersytecie w Wiedniu, a od 2021 roku jest członkiem Polsko-Czeskiego Towarzystwa Naukowego.

Od 1996 roku Dostojny Jubilat jest Członkiem Łódzkiego Towarzystwa Naukowego, w tym, od 2005 roku wchodzi w skład Kapituły Nagrody ŁTN im. Ireny Lepalczyk.

Szanowni Państwo, należy także podkreślić, że dla profesora Bogusława Śliwerskiego, relacja teoria-praktyka edukacyjna była ważna na długo, zanim wprowadzono trzecie kryterium ewaluacji działalności naukowo-badawczej, stąd w latach 1992-2012 cyklicznie, co trzy lata, odbywały się pod kierownictwem Pana Profesora, międzynarodowe konferencje “Edukacja alternatywna – dylematy teorii i praktyki”. W ich siedmiu edycjach, uczestniczyło przeszło 2200 naukowców i nauczycieli-innowatorów z Polski oraz krajów europejskich, na tej podstawie realizowano liczne procesy wdrożeniowe, w których Bogusław Śliwerski pełnił rolę eksperta i mentora.

To tylko wybrane przykłady osiągnięć dostojnego Jubilata, ich szczególny wymiar i sens, umacnia tożsamość pedagogiki jako nauki humanistyczno-społecznej oraz działalność edukacyjną, jako element rzeczywistości społeczno-kulturowej.

Z okazji powyższych jubileuszy zadedykowano Panu Profesorowi monografię wielo autorską pod tytułem „Myśli – idee – teorie. Alternatywy edukacyjne” (Łódź-Kraków, 2024). Skoro, jak podkreśla Friedrich W. Kron, „pojęcia są narzędziami niezbędnymi do pracy naukowej i precyzyjnego wypowiadania się na temat zjawisk świata życia (…)” (Kron, 2012, s. 40) warto odwołać się do podstawowej kategorii pojęciowej, zawartej w tytule jubileuszowej pracy. Jeśli przyjmiemy, że rzeczywistość jest wytworem sposobu myślenia o niej, to szczególnej wagi nabiera badanie rzeczywistości edukacyjnej, zależne od jej rozumienia i relacji, w jakiej pozostają myślenie oraz działanie pedagogiczne, a inaczej – teoria i praktyka pedagogiczna.

Niewątpliwie osiągnięcia naukowo-badawcze pana Profesora zmieniały ujęcia paradygmatyczne, oferowały nowe palety współczesnych teorii i nurtów wychowania, rekonstruowały myślenie o praktyce edukacyjnej i jej alternatywach, a w wymiarze makrospołecznym – zmieniały rozumienie polityki edukacyjnej i sens jej uprawiania. Dzięki działalności badawczej dostojnego Jubilata w dyskursie pedagogicznym pojawiły się takie idee, teorie, czy też kategorie pojęciowe, które pozwalają rekonstruować myślenie o rzeczywistości edukacyjnej i jej teoretycznych podstawach, osadzając je w nieznanych dotąd kontekstach.

O randze dorobku dostojnego Jubilata świadczy także to, iż w uroczystości jubileuszu uczestniczyli: prof. dr hab. Agnieszka Cybal-Michalska, dr h.c., przewodnicząca Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN, Członkowie Prezydium KNP PAN oraz pozostali Członkowie, a także Rektorzy, Prorektorzy, Dziekani, Dyrektorzy Instytutów Pedagogicznych oraz Goście z 26. ośrodków akademickich z całej Polski. W uroczystości uczestniczyli także Goście z zaprzyjaźnionych ośrodków akademickich z Republiki Czeskiej.

Stąd odwołując się do osiągnięć Profesora Bogusława Śliwerskiego, naszego Mistrza, pamiętamy słowa Barbary Skargi:

„Mistrzem najczęściej staje się ten, kto mówi inaczej niż wszyscy dokoła, a jednocześnie bardziej przekonywująco, kto nas zachęca do wyjścia poza utarte przez ludzką myśl drogi, kto roztacza nowe horyzonty, nieprzewidywane dotąd, otwiera, a raczej łamie bariery, w których myśl się dotychczas zamykała. […] Mistrza trzeba mieć […] (Skarga, 1987, s. 154).

Plurimos annos Panie Profesorze, nasz Mistrzu!

zdjęcie Joanna Cesarz